1. Filozofia polityczna francuskiego tradycjonalizmu 1796-1830

Adam Wielomski

Bez wątpienia Rewolucja Francuska była największą katastrofą polityczną w historii świata od upadku starożytnego Rzymu. Nie dlatego, że kosztowała ludzkość tyle krwi co II Wojna Światowa, lecz dlatego, że zakończyła ostateczne mediewalną epokę wiary i tradycji, otwierając epokę permanentnego niepokoju, wojen domowych i rewolucji charakteryzujących świat nowoczesny. Faszyzm, komunizm i liberalna demokracja nigdy nie miałyby miejsca, gdyby nie tamten rok 1789. Wielu ludzi już wtenczas czuło, że nowy świat daleki będzie od szczęścia i harmonii, lecz zwiastuje czas wielkich katastrof. Ta książka poświęcona jest ówczesnym sceptykom i pesymistom, którzy mieli rację, chociaż politycznie ponieśli porażkę.

KONSERWATYZM WE FRANCJI l W EUROPIE NA PRZEŁOMIE XVIII l XIX WIEKU

I. W epoce rozpadu
II. Zadadnicze idee konserwatyzmu
III. Typy konserwatyzmu
Tradycjonalizm
Konserwatyzm ewolucyjny
IV. Dylematy konserwatysty
V. Istota francuskiego konserwatyzmu

ROZDZIAŁ l
TRADYCJONALISTYCZNA IDEA ŁADU

Idea ładu jako odpowiedź na zmianę
Prawda
Tradycjonalizm jako teoria polityczna
Ład prawdziwy
Suwerenność Boga
Ład Boga i ład człowieka
Konstytucja prawdziwa a ustawa konstytucyjna
Prawowitość i prawomocność
Wikariusz Boga
Teoria języka i idee wrodzone
Depolityzacja — społeczna funkcja religii
Tradycjonalizm jako filozofia polityczna

ROZDZIAŁ II
TEOLOGIA POLITYCZNA FRANCUSKIEJ KONTRREWOLUCJI

ROZDZIAŁ: III
SUWEREN

Hobbes, Filmer, Bossuet
Dwoistość człowieka
Manichejska wizja de Maistre`a
Absolutyzm
Jedność władzy
Kat

ROZDZIAŁ: IV
ROZPAD ŚWIATA IDEOWEGO TRADYCJONALIZMU

Symptomy rozpadu
Gallikanizm
Wobec „nierzeczywistości"
Przypadek pierwszy; Louis de Bonald
Przypadek drugi: Joseph de Maistre
Przypadek trzed: Felidte de La Mennais

ZAKOŃCZENIE
ROZPAD ŚWIATA TRADYCJONALISTYCZNEGO

Wykaz cytowanej literatury
Indeks osób

***

2. Franco i Salazar. Europejscy dyktatorzy

Opracowanie: Maciej Słęcki, Bohdan Szklarski

W powszechnej opinii, także Polaków, którzy się tą problematyką interesują, generał Franco i profesor Salazar uratowali swe kraje - Hiszpanię i Portugalię - przed zarazą komunizmu. Powszechnie też wiadomo, że szczególnie Hiszpania bliska była opanowania przez komunistów, a za odepchnięcie ich od władzy musiała zapłacić słoną cenę wojny domowej, wielu tysięcy zamordowanych, zgwałconych, rannych i uwięzionych. Podziały, jakie tkwią w społeczeństwie hiszpańskim są tak głębokie, że dzielą je do dziś.
Gdyby zaś w drugiej połowie lat 30. XX wieku komunizmowi nie oparła się Hiszpania, prowadzona silną ręką Caudillo, jest wielce prawdopodobne, że padłaby również stosunkowo niewielka i słaba gospodarczo Portugalia...
Powyżej przypomniana opinia pomija jednak inny, niemniej ważny aspekt działalności politycznej obu wspomnianych przywódców. Otóż uchronili oni swoje kraje także przed inną zarazą, w tamtym okresie co najmniej równie groźną - przed socjalizmem czarnym i brunatnym, czyli przed faszyzmem i hitlerowskim nazizmem.
Współcześni przedstawiciele lewicy i lewactwa wspomną oczywiście współdziałanie Niemiec Adolfa Hitlera i Hiszpanii Francisco Franco  z jednej strony bombardowanie Guerniki, z drugiej krwawiącą na froncie wschodnim Błękitną Dywizję. Nie zmienia to jednak faktu, że Portugalia przez cały czas trwania II wojny światowej współdziałała z aliantami, a nieprzejednana niechęć portugalskiego premiera António Salazara do faszyzmu i hitleryzmu wpłynęła w końcu także na postawę przywódcy hiszpańskiego, gen. Francisco Franco.
Rzecz jasna czytelnik tej książki będzie mógł poznać nie tylko politykę gen. Franco i profesora Salazara wobec uczestników ogólnoświatowego konfliktu sprzed ponad siedemdziesięciu lat. Szkice i eseje zawarte w niej, skreślone piórami profesorów, m.in.: Marka Bankowicza, Jacka Bartyzela, Selima Chazbijewicza, Tadeusza Miłkowskiego, Anny Łabno i Adama Wielomskiego pozwolą poznać i zrozumieć również kwestę przywództwa w autorytaryzmie iberyjskim, przyczyny wojny domowej w Hiszpanii 1936-1939, doktrynę polityczną Hiszpanii Franco czy kulisy stosunków Polski Ludowej z Hiszpanią frankistowską, a także politykę wewnętrzną Antónia Salazara, stosunek jego państwa do faszyzmu i faszystów, jego koncepcję Nowego Państwa na tle ówczesnych europejskich nacjonalizmów chrześcijańskich czy wreszcie stosunek do niego polskich narodowców...

3. Jacek Bartyzel

Nic bez Boga, nic wbrew Tradycji.
Kosmowizja polityczna tradycjonalizmu karlistowskiego w Hiszpanii

Podstawą ich działania, politycznej aktywności był i jest kwadrylemat: Dios, Patria, Fueros, Rey. Byli i są wierni Bogu, Ojczyźnie, Prawom i Wolnościom Realnym, Królowi. Tylko podkreślanie roli króla, legitymizmu i legalizmu jako zagadnień związanych z panowaniem królewskim, z prawowitością władzy królewskiej odróżnia ich od klasycznych republikanów typu Cycerona.

Osoba króla, legitymującego się "starożytnym" prawem do tronu, a właściwie - w ich rozumieniu - pochodzeniem swego urzędu i władzy od Boga, jest dla nich osobowym zwornikiem i zarazem gwarantem suwerenności Ojczyzny, obrony Ojczyzny i niezbywalnych praw jednostki ludzkiej. Historia ich myśli i ruchu, historia sporów intelektualnych i wojen, jakie prowadzili na przestrzeni ostatnich prawie 200 lat, jest tematem tej książki.

Publikacja ta jest zarazem swoistym kalendarium, w którym niezwykle skrupulatnie zapisano historię oporu tradycji wobec rewolucji, wierności Bogu zderzonej z wiarołomstwem nawet wobec człowieka. Czytelnika Polskiego zainteresuje niewątpliwie i pobudzi do refleksji kwestia pewnej odmienności losów dwóch - nie tak dawno jeszcze - arcy-katolickich narodów Europy: hiszpańskiego, któremu też poświęcona jest ta książka, i polskiego. Wydaje się, że narracja autora pozwala zrozumieć polskiemu czytelnikowi, dlaczego dla karlistów, tradycjonalistów hiszpańskich tak ważny był król, podczas gdy w tradycyjnej Polsce raczej prawo do uczestniczenia w jego elekcji; dlaczego dla Hiszpanów wiara katolicka i wierność jej była i jest zasadniczym powodem usprawiedliwiającym oddanie życia, a dlaczego w przypadku niegdysiejszych Polaków wiara była mniej istotna niż wolność Ojczyzny; dlaczego wreszcie obie te nacje zarówno ceniły sobie i były gotowe oddać życie w obronie realnych wolności i swobód broniąc ich przede wszystkim przed uroszczeniami własnej władzy - króla z urodzenia lub z wyboru.

Obcując z niniejszym dziełem, jak pisał profesor Jan Kieniewicz w swej recenzji: ...mamy do czynienia z wybitną monografią przygotowaną przez znawcę europejskich nurtów zachowawczych. [Jest to] doskonałe wprowadzenie do hiszpańskiej myśli zachowawczej, ujętej na tle europejskim. Wynika to nie tylko z erudycji autora, ale także z precyzji jego myślenia. Na świetnie dobranych przykładach pokazuje istotę postawy zachowawczej i dowodzi jej znaczenia w panoramie hiszpańskiej myśli politycznej. Szereg ważnych zjawisk z dziejów Hiszpanii zyskuje w ujęciu autora nowe i bardzo ciekawie zaprezentowane ujęcie. (…)Są jednak poważne powody, by monografię Jacka Bartyzela przedstawić (…) czytelnikom polskim. (…) jego intencją było ukazanie karlizmu jako ruchu i doktryny na wskroś kontrrewolucyjnej. A to jest sprawa wymagająca wielkiej uwagi, ze względu na całkowicie odmienne doświadczenia polskie. Z perspektywy polskiego poznawania Hiszpanii bardzo istotne znaczenie ma także zwrócenie uwagi na tradycję las Españas, czyli koncepcji przeciwstawnej nowoczesnemu nacjonalizmowi".

Oprawa twarda, format B5, ISBN 978-83-60748-73-2, stron 400.